著名蒙古学者杭锦·贡布扎布

   “Чингис сүлжээ”-ны шар нохой жилийн мэндчилгээ

    Эрхэм хүндэт анд найз,элэг нэгтэй ахан дүүсээ:

Даага далантай,бяруу булчинтай,тарган тавтай шинэлэцгээж байна уу ?

   Амжилт бэлгэлсэн хуучин он хангирсан одож , аз хайрлах шинэ жил мань шилжрэн ирч байгаа энэ мөчид айл болгонд аз жаргал бялхаж , өрх бүрийд инээд ханидаар дүүрч , өвгөд нялхас үгүй хөр баяраар хөглөрж , өнтэй өөдтэй нохой жилээ угтаж байна уу ?

    Богд хааныхаа бурхан алдраар овоглосон “ Чингис сүлжээ ” тань монгол соёлынхоо алтан цүүцэнд тос нэгйиг нэмьюү хэмээн “ хол гэмээн бүү цөхөр , явбаас хүрьюү , хүнд гэмээн буу ай , өргөвөөс дааюү ” хэмээх нэгэн үзүүрт сэтгэлийг барьж , бор өдөр шар хоногийг ялгалгүй “ бороонтой ц болзоондоо , хуртай ц хуралдаандаа ” гэмээн шаргуу ажиллаж шантаршүгүй тэмцсээр бас нэгэн оныг хойноо оргилоо .Ер нь “ Чингис сүлжээ ” тань иргэнчилсэн сүлжээ учраас үүдээ сөхөж , үрхээ нээсэн цагаас одоо болтлоо монгол түмнийхээ нүдэн өмнө тулгамдсан бэрхшээл , алс ирээдүйд холбогдсон асуудлууд байнга анхаарлаа хандуулж , чин үнэнч уншигчидтайгаа чимээ гүйхэн дуун авалцан , хүчир зовуураа хамтатгаж , баяр гунигаа хуваалцаж ирснийг уншигч түмэн мань юун андах билээ .Малчдын газар нутаг , эрх ашигт холбогдсон хүнд асуудлууд , монголчууд бидний ирээдүйн мандал бууралд холбогдсон монгол хэлний түгээмэлзлэлт , толи бичиг , хичээлийн бичиг , зүйр цэцэн үгс , ени котын , , , гээд олон олон тулгам шийдвэрлэх чухалтай албаны сүлжээгээр тоотой л хөндөгддөг асуудлуудыг “ Чингис сүлжээ ”-йн тань цэгээн хөшгөөр өдөр болгон тусгагдаж , “ Чингис сүлжээ ”-йн зоогийн өргөөнйн алтан хоймроор тань гариг болгон ярилцагдаж ирсэн билээ .Өнгөрөн одох гэж бий нэгэн жилээ эргэн харахад амжилт багатай ц ололт ихтэй нэг жил гэдэг нь тодхон харагдаж байна .Энэ бүхэн ганц “ Чингис сүлжээ ”-нйх биш , төрөлх хэл соёлдоо чин үнэнч сэтгэлээр ханддаг нийт түмний мань хамтын чармайлгын үр дагавар байж таарна .

    Сар шинийн алтан босгон дээр өнгөрсөн жилийн ажлаа хурааж үзхэд таатай байна , “ Чингис сүлжээ ” нь одоо болоход 4200 гаруй өргөө данслуулж , 8 түм гаруй эх бичиг ,18 түм гаруй шүүмж нийтлэгдж , өдрийн дарамын тоо 3 түм гаруйиг давсан ; “ Чингис сүлжээ ”-нй зоогийн өргөө зуршил ёсоор ажиллаж , одоо болоход нийт 115 удааны яриа тайламжийг зохион байгуулж , 300 гаруй цагийн шингээлт , 100 түм гаруй өсгийн тэмдэглэл хийсэн ; “ Чингис сүлжээ ”-гээс голчлон эргэлэж байгаа “ болор эрх” Сэтгүүл нийт аравдахь хугацаагаа хэвлүүлэн тархааж , арван нэгдэхээ нэгэнт хэвлэлд бэлдээд байгаа , үүнд онцлон дурдхад 2017 оны аргын улирлын 11 сарын 15-ий орой болсон өвөр монголын их сургуулийн профессор бүрэнбат багшийн тайлны дараагаар үүссэн “ монгол зөв бичлэгийн толи ”-йн тойрон дахь мэтгэлцээн бүхэл хоёр гариг үргэлжилж , ноднины бүрэнтөгөс хайрханы утга зохилын тухай бүтэн нэг сарын мэтгэлцээний дараах хэвчээгээр их , оролцсон хүмүүний тоогоор олон , хамарсан агуулгаар өргөн ,Нийгэмд гаргах нөлөөгөөр ихтэй өвөр монголын утга соёлын түүхэнд тэмдэглэмээр нэг удааны хурц ширүүн мэтгэлцээн болж өнгөрсөн билээ .Сүлжээн чадамжийн хувьд “ Чингис сүлжээ ” нь сурчин сүлжээн үйлчлээтэй хамтарж , өнгөрсөн жилд сүлжээны шинэ хэвийг зохион өнгө төрхтэй ажиллуулсан бөгөөд хувийн алжаалыг алжаалд өл бодон үндэстэн угсаатнаа соён гэгээрүүлэх үзэл баримтлал бөхий зохиол бүтээл туурвин нийтлүүлдэг хүмүүсийнхээ чин үнэнч хөдөлмөрийг нь урамшуулан хөхүүлэх зорилготой бусдын зохиолыг шагнан хөхүүлэх чадамж нэмсэн ; ар өвөр хоёр монголын үндэстэний нийтлэг сэтгэлгээний гүүр бологч “ Чингис сүлжээ ”-ы кирилл хэвлэлээ нээн ажиллуулсан ; номын цагаан буяныг дэлгэрүүлэн арвижуулах зорилготай “ Чингис сүлжээ”ны номын дэлгүүр ”-ээ нээн ажиллуулсан ; мөн “ Чингис сүлжээ ”-ны вьцд нийтийн тавцанаа ажиллуулж , охорхон таван сарын хугацаанд нийт 162 зохиолыг шилэн нийтлүүлж , дарамын тоо хамаг олондоо 4 түм давсан гээд олон зүйлийг дурдхад урамтай мөртөө бахдалтай байнам .

    Монгол хэл соёлоороо амьдарна гэгч зөвхөн аман дээрээ “   хайртай , дуртай ” хэмээн мажуулж , хурлын дээл шиг хурсан олондоо гайхуулахын нэр огт биш юм , тэр бол бурхнаас манд тулгасан энэ насных, эсвэл эргэх төрлийн ц хувь тавилан байгаа юм .Хувь тавилан л юм бол манд асдаан сонголт байхгүй .Энд уран өгүүлэхийн очир алга , улсаар магтуулхийн хэрэг нэн ц илүүц , харин ойгоогүй хөдөлмөр , оргилом халуун сэтгэлгээ , угсаатандаа хандсан хариуцлага л бидний хүлээж байгаа юм .Яг энэ хүнд их хариуцлгаат сэтгэлгээг ухаарсны учир “ Чингис сүлжээ ” тань хэлэж хийх бүхэндээ хичээн зүтгэхээр та бүхэндээ зориг төгөлдөр золбоо бадруун тангараглаж байнам .

“ Чингис сүлжээ ”-нй чин үнэнч уншигчид , чимэггүй шулуухан цэцэн цэлмэг монголчууд минь , айсуй шар нохой жилд та бүхэн элээгээрээ энх төвшин , төрлөөрөө төвшин амгалан , өвчингүй тэнхлүүн , өргүй ханхлуун , аз жаргал , хийморь золбоотой байх болтугай !

    Монгол соёлын тулгийн гал өнөд өөдөө бадартугай , монголчууд бидний хамтын зорилт эгнэгт дүрэлзэн дүрэлзтүгэй .

       Сар шинэдээ сайхан баярлаарай !

“Чингис сүлжээ”-ны шар нохой жилийн сар шинийн мэндчилгээ

    Эрхэм хүндэт анд найз,элэг нэгтэй ахан дүүсээ:

Даага далантай,бяруу булчинтай,тарган тавтай шинэлэцгээж байна уу ?

   Амжилт бэлгэлсэн хуучин он хангирсан одож , аз хайрлах шинэ жил мань шилжрэн ирч байгаа энэ мөчид айл болгонд аз жаргал бялхаж , өрх бүрийд инээд ханидаар дүүрч , өвгөд нялхас үгүй хөр баяраар хөглөрж , өнтэй өөдтэй нохой жилээ угтаж байна уу ?

    Богд хааныхаа бурхан алдраар овоглосон “ Чингис сүлжээ ” тань монгол соёлынхоо алтан цүүцэнд тос нэгйиг нэмьюү хэмээн “ хол гэмээн бүү цөхөр , явбаас хүрьюү , хүнд гэмээн буу ай , өргөвөөс дааюү ” хэмээх нэгэн үзүүрт сэтгэлийг барьж , бор өдөр шар хоногийг ялгалгүй “ бороонтой ц болзоондоо , хуртай ц хуралдаандаа ” гэмээн шаргуу ажиллаж шантаршүгүй тэмцсээр бас нэгэн оныг хойноо оргилоо .Ер нь “ Чингис сүлжээ ” тань иргэнчилсэн сүлжээ учраас үүдээ сөхөж , үрхээ нээсэн цагаас одоо болтлоо монгол түмнийхээ нүдэн өмнө тулгамдсан бэрхшээл , алс ирээдүйд холбогдсон асуудлууд байнга анхаарлаа хандуулж , чин үнэнч уншигчидтайгаа чимээ гүйхэн дуун авалцан , хүчир зовуураа хамтатгаж , баяр гунигаа хуваалцаж ирснийг уншигч түмэн мань юун андах билээ .Малчдын газар нутаг , эрх ашигт холбогдсон хүнд асуудлууд , монголчууд бидний ирээдүйн мандал бууралд холбогдсон монгол хэлний түгээмэлзлэлт , толи бичиг , хичээлийн бичиг , зүйр цэцэн үгс , ени котын , , , гээд олон олон тулгам шийдвэрлэх чухалтай албаны сүлжээгээр тоотой л хөндөгддөг асуудлуудыг “ Чингис сүлжээ ”-йн тань цэгээн хөшгөөр өдөр болгон тусгагдаж , “ Чингис сүлжээ ”-йн зоогийн өргөөнйн алтан хоймроор тань гариг болгон ярилцагдаж ирсэн билээ .Өнгөрөн одох гэж бий нэгэн жилээ эргэн харахад амжилт багатай ц ололт ихтэй нэг жил гэдэг нь тодхон харагдаж байна .Энэ бүхэн ганц “ Чингис сүлжээ ”-нйх биш , төрөлх хэл соёлдоо чин үнэнч сэтгэлээр ханддаг нийт түмний мань хамтын чармайлгын үр дагавар байж таарна .

    Сар шинийн алтан босгон дээр өнгөрсөн жилийн ажлаа хурааж үзхэд таатай байна , “ Чингис сүлжээ ” нь одоо болоход 4200 гаруй өргөө данслуулж , 8 түм гаруй эх бичиг ,18 түм гаруй шүүмж нийтлэгдж , өдрийн дарамын тоо 3 түм гаруйиг давсан ; “ Чингис сүлжээ ”-нй зоогийн өргөө зуршил ёсоор ажиллаж , одоо болоход нийт 115 удааны яриа тайламжийг зохион байгуулж , 300 гаруй цагийн шингээлт , 100 түм гаруй өсгийн тэмдэглэл хийсэн ; “ Чингис сүлжээ ”-гээс голчлон эргэлэж байгаа “ болор эрх” Сэтгүүл нийт аравдахь хугацаагаа хэвлүүлэн тархааж , арван нэгдэхээ нэгэнт хэвлэлд бэлдээд байгаа , үүнд онцлон дурдхад 2017 оны аргын улирлын 11 сарын 15-ий орой болсон өвөр монголын их сургуулийн профессор бүрэнбат багшийн тайлны дараагаар үүссэн “ монгол зөв бичлэгийн толи ”-йн тойрон дахь мэтгэлцээн бүхэл хоёр гариг үргэлжилж , ноднины бүрэнтөгөс хайрханы утга зохилын тухай бүтэн нэг сарын мэтгэлцээний дараах хэвчээгээр их , оролцсон хүмүүний тоогоор олон , хамарсан агуулгаар өргөн ,Нийгэмд гаргах нөлөөгөөр ихтэй өвөр монголын утга соёлын түүхэнд тэмдэглэмээр нэг удааны хурц ширүүн мэтгэлцээн болж өнгөрсөн билээ .Сүлжээн чадамжийн хувьд “ Чингис сүлжээ ” нь сурчин сүлжээн үйлчлээтэй хамтарж , өнгөрсөн жилд сүлжээны шинэ хэвийг зохион өнгө төрхтэй ажиллуулсан бөгөөд хувийн алжаалыг алжаалд өл бодон үндэстэн угсаатнаа соён гэгээрүүлэх үзэл баримтлал бөхий зохиол бүтээл туурвин нийтлүүлдэг хүмүүсийнхээ чин үнэнч хөдөлмөрийг нь урамшуулан хөхүүлэх зорилготой бусдын зохиолыг шагнан хөхүүлэх чадамж нэмсэн ; ар өвөр хоёр монголын үндэстэний нийтлэг сэтгэлгээний гүүр бологч “ Чингис сүлжээ ”-ы кирилл хэвлэлээ нээн ажиллуулсан ; номын цагаан буяныг дэлгэрүүлэн арвижуулах зорилготай “ Чингис сүлжээ”ны номын дэлгүүр ”-ээ нээн ажиллуулсан ; мөн “ Чингис сүлжээ ”-ны вьцд нийтийн тавцанаа ажиллуулж , охорхон таван сарын хугацаанд нийт 162 зохиолыг шилэн нийтлүүлж , дарамын тоо хамаг олондоо 4 түм давсан гээд олон зүйлийг дурдхад урамтай мөртөө бахдалтай байнам .

    Монгол хэл соёлоороо амьдарна гэгч зөвхөн аман дээрээ “   хайртай , дуртай ” хэмээн мажуулж , хурлын дээл шиг хурсан олондоо гайхуулахын нэр огт биш юм , тэр бол бурхнаас манд тулгасан энэ насных, эсвэл эргэх төрлийн ц хувь тавилан байгаа юм .Хувь тавилан л юм бол манд асдаан сонголт байхгүй .Энд уран өгүүлэхийн очир алга , улсаар магтуулхийн хэрэг нэн ц илүүц , харин ойгоогүй хөдөлмөр , оргилом халуун сэтгэлгээ , угсаатандаа хандсан хариуцлага л бидний хүлээж байгаа юм .Яг энэ хүнд их хариуцлгаат сэтгэлгээг ухаарсны учир “ Чингис сүлжээ ” тань хэлэж хийх бүхэндээ хичээн зүтгэхээр та бүхэндээ зориг төгөлдөр золбоо бадруун тангараглаж байнам .

“ Чингис сүлжээ ”-нй чин үнэнч уншигчид , чимэггүй шулуухан цэцэн цэлмэг монголчууд минь , айсуй шар нохой жилд та бүхэн элээгээрээ энх төвшин , төрлөөрөө төвшин амгалан , өвчингүй тэнхлүүн , өргүй ханхлуун , аз жаргал , хийморь золбоотой байх болтугай !

    Монгол соёлын тулгийн гал өнөд өөдөө бадартугай , монголчууд бидний хамтын зорилт эгнэгт дүрэлзэн дүрэлзтүгэй .

       Сар шинэдээ сайхан баярлаарай !